Ons erfrecht is zo opgebouwd dat sommige personen in ons gezin extra worden beschermd. Deze personen zullen altijd van je erven; je kan ze niet zomaar onterven via bv. een testament. Ze hebben recht op een "reservatair erfdeel". Deze beschermde erfgenamen zijn:

- De kinderen

- De langstlevende echtgenoot. 

De kinderen

Kinderen hebben in ons erfrecht samen recht op de helft van je nalatenschap. Hoeveel elk kind minimaal moet erven, hangt af van het aantal kinderen.

• Is er één kind, dan bedraagt het reservatair erfdeel van het kind de helft van de nalatenschap;
• zijn er twee kinderen, dan hebben ze elk recht op 1/4de
• zijn er drie kinderen, dan hebben ze elk recht op 1/6de
• ... 

Over de andere helft van de nalantenschap kan je vrij beschikken (via testament of via een schenking). We noemen dit het 'beschikbaar deel'. 

Als een kind te weing zou krijgen omdat er bijvoorbeeld te veel werd geschonken aan een andere persoon, kan het benadeelde kind een vordering tot inkorting instellen. Dit is een procedure waarbij het kind kan vragen dat zijn erfdeel wordt vervolledigd tot zijn wettelijk minimum. Een kind kan ook kiezen om deze procedure niet in te stellen. 

De langstlevende echtgeno(o)t(e)

Ook de getrouwde partner geniet van een bijzondere bescherming in ons erfrecht. Wettelijk gezien erft de langstlevende de hele nalatenschap in vruchtgebruik. Een getrouwde persoon kan uiteraard schenken of een testament opstellen in het voordeel van andere mensen. Het reservatair deel - dus wat een getrouwde persoon altijd minstens erft - bedraagt ofwel de gezinswoning in vruchtgebruik (concrete reserve), ofwel de helft van de nalatenschap in vruchtgebruik (abstracte reserve). De langstlevende heeft de keuze.

Slechts in uitzonderlijke gevallen kan een getrouwde partner onterfd worden (bv. in het geval de partners al een lange tijd apart leven of zich in een echtscheidingsprocedure bevinden en dit zo regelen in de echtscheidingsovereenkomst). 

Hebben ouders recht op een 'reservatair erfdeel'? 

Nee. Ouders kunnen erven als er geen kinderen zijn, maar hun wettelijk erfdeel kan ontnomen worden door bv. een testament op te stellen of te schenken in het voordeel van iemand anders. 

Heeft een wettelijk samenwonende partner recht op een 'reservatair erdeel'? 

Nee. Enkel getrouwde partners zijn beschermd. Een wettelijk samenwonende partner heeft wettelijk gezien recht op het vruchtgebruik van de gezinswoning, maar dit kan dus ontnomen worden via bijvoorbeeld een testament.

Bron: Fednot

Als iemand geen beslissingen meer kan nemen over zijn vermogen of over zichtzelf, kan het bewind een oplossing zijn om de deze persoon beter te beschermen. De rechter stelt dan een bewindvoerder aan die de persoon helpt met deze beslissingen of ze in zijn plaats kan nemen. De bewindvoerder kan een professional zijn, maar ook een partner, een (naast) familielid, een buur of een goede kennis. Beroep doen op een bewindvoerder is een ingrijpende en soms emotionele beslissing.

Veel mensen overwegen om de taak als bewindvoerder op te nemen, maar ze schrikken terug voor deze rol. Ze zitten met vragen. Wat is gerechtelijke bescherming?  Wat doet een bewindvoerder? Hoe verloopt heel dat proces? Wat als de beschermde persoon niet wil meewerken? Op deze en andere vragen biedt deze praktische eerstelijnsgids een antwoord.

Deze publicatie is een initiatief van de Koning Boudewijnstichting en de Federatie van het Notariaat in samenwerking met de FOD Justitie.

Vind hier de brochure voor bewindvoerders. 

Bron: Fednot